استان کهگیلویه و بویراحمد، با طبیعت بکر و آبوهوای دلانگیز، همواره مقصدی جذاب برای طبیعتگردان و علاقهمندان به تاریخ بوده است. در میان جاذبههای بیشمار این استان، روستای کریک با بافت پلکانی منحصربهفرد و تاریخ غنی خود، بهعنوان «ماسوله جنوب» یا «ماسوله کهگیلویه و بویراحمد» شناخته میشود. این روستا که یکی از ۱۴ منطقه مهم گردشگری استان به شمار میرود، با معماری چشمنواز و قدمت چندهزارساله، دریچهای به گذشته و زیباییهای طبیعی ایران باز میکند. در ادامه به بررسی عمیقتر این مقصد دیدنی میپردازیم که هر ساله گردشگران زیادی را به خود جذب میکند.
موقعیت جغرافیایی و چشماندازهای طبیعی روستای کریک
روستای کریک در دامنههای سرسبز شهرستان دنا، در فاصله ۲۵ کیلومتری جنوب غرب یاسوج و ۱۵ کیلومتری سیسخت واقع شده است. این روستای تاریخی با ارتفاع تقریبی ۷۰۰ متر از سطح دریا، در مسیر صعود به قله باشکوه دنا قرار گرفته و به همین دلیل، میزبان کوهنوردان و طبیعتگردان بسیاری است. آبوهوای خنک و کوهستانی روستای کریک در فصول بهار، تابستان و پاییز، آن را به یکی از ییلاقات محبوب عشایر منطقه تبدیل کرده است. در مقابل، زمستانهای این روستا سرد و خشک هستند.
رودخانه پرآب کریک (که محلیها آن را به نامهای بشار و پل کلو نیز میشناسند) از قلب این روستا عبور میکند و طراوت خاصی به طبیعت اطراف میبخشد. باغهای انبوه سیب و هلو، شالیزارهای برنج محلی چمپا، تاکستانهای انگور، سپیدارهای بلندبالا و چشمههای جوشان حاشیه رودخانه، تنها بخشی از زیباییهای طبیعی ماسوله کهگیلویه و بویراحمد هستند. این ویژگیهای اقلیمی و طبیعی، روستای کریک را به پناهگاهی عالی برای جویندگان آرامش و هوای پاک، بهویژه برای افراد دارای بیماریهای تنفسی، تبدیل کرده است.
رمز و راز معماری پلکانی روستای کریک
شاخصترین ویژگی روستای کریک که لقب «ماسوله جنوب» را برای آن به ارمغان آورده، معماری پلکانی خانههای آن است؛ جایی که حیاط هر خانه، بام خانه پایینی محسوب میشود. این سبک معماری، صرفاً یک انتخاب زیباشناختی نیست، بلکه محصولی از سازگاری هوشمندانه با شیب ملایم کوهستان و همچنین نمادی از روحیه گرم و صمیمی اهالی منطقه است که خانههایشان را در همجواری نزدیک یکدیگر بنا کردهاند.
خانههای روستای کریک عمدتاً یکطبقه بوده و با مصالح بومی نظیر سنگ، چوب و خشت ساخته شدهاند. پی این بناها با چیدن ماهرانه سنگها رویهم شکل گرفته و کلافهای افقی چوبی بر روی آنها قرار گرفتهاند تا استحکام سازه را تضمین کنند. دیوارهای خشتی با ضخامت قابلتوجه، بهعنوان عایق طبیعی عمل کرده و مانع از نفوذ گرما در تابستان و سرمای زمستان میشوند. درها و ستونهای چوبی نیز جلوهای سنتی و زیبا به این خانهها میبخشند. بسیاری از این خانهها، بافت اصیل و کهن خود را حفظ کردهاند و قدمزدن در میان کوچهپسکوچههای آنها، تجربهای بیمانند از سفر به دل تاریخ و فرهنگ ایران را ارائه میدهد.
روستای کریک؛ گذرگاهی از تاریخ ایران باستان
فراتر از زیباییهای طبیعی و معماری منحصربهفرد، روستای کریک از نظر تاریخی نیز دارای اهمیت فراوانی است. کاوشها و مستندات باستانشناسی نشان میدهند که قدمت این ماسوله کهگیلویه و بویراحمد به بیش از دو هزار سال پیش بازمیگردد؛ زمانی که حتی پیش از مهاجرت آریاییها به فلات ایران، یکجانشینی در این منطقه رواج داشته است.
نکتهای که به اهمیت تاریخی روستای کریک میافزاید، قرارگیری آن در دوران هخامنشیان، در جوار یکی از راههای اصلی و استراتژیک آن زمان بوده است. این مسیر ارتباطی که از دوران پادشاهی داریوش بزرگ هخامنشی برجایمانده، نقش بسزایی در آبادانی و رونق کریک ایفا کرده است. امروزه نیز بقایای این جاده باستانی در نزدیکی روستا قابلمشاهده است و به بازدیدکنندگان این امکان را میدهد تا لمسی از شکوه ایران باستان را تجربه کنند. حفظ بافت تاریخی بسیاری از خانهها نیز به این حس عمیق تاریخی در روستای کریک دامن میزند.
فرهنگ و معیشت در دل ماسوله کهگیلویه و بویراحمد
جمعیت روستای کریک بر اساس سرشماری سال ۱۳۸۵، حدود ۷۹۰ نفر در قالب ۱۹۵ خانوار بوده است که بیشتر آنها از سادات هستند. گویش رایج در میان اهالی روستا، لری است و تمامی آنها پیرو مذهب شیعه دوازدهامامی هستند. مردان و زنان در این روستا دوشادوش یکدیگر به کار و فعالیت مشغولاند و آدابورسوم سنتی و اصیل خود را به نحو احسن حفظ کردهاند.
پوشش سنتی مردم روستای کریک نیز بازتابی از فرهنگ غنی لری منطقه است:
زنان: لباسهای سنتی رنگارنگ شامل کلاه، روسری، دستمال سر، تنبان، آرخالیق، دلگ و پیراهنهای بلند و گشاد با نقوش زیبا میپوشند.
مردان: پوشش محلی لرها را بر تن دارند که با شرایط طبیعی منطقه سازگاری کامل دارد.
شغل اصلی مردم کشاورزی (بهویژه کشت برنج محلی)، دامپروری و باغداری است. تولید صنایعدستی و فعالیت در بخش خدمات و معلمی نیز از دیگر پیشههای رایج در این روستا محسوب میشود. مردم کریک به مهماننوازی و خونگرمی شهرت دارند و همواره پذیرای گردشگران در اقامتگاههای بومگردی و منازل خود هستند.
از رسوم کهن و زیبای این منطقه، برگزاری شبانه شاهنامهخوانی در کنار رودخانه و زیر آسمان پرستاره کوهستان است که شور و اصالت فرهنگ ایرانی را زنده نگه میدارد. همچنین مراسمهای مذهبی، بهویژه تعزیه در ایام محرم، در کنار بقاع متبرکه امامزادگان روستا با شکوه خاصی برگزار میشود و تجربهای معنوی و فراموشنشدنی برای بازدیدکنندگان رقم میزند.
تجربه سفر به روستای کریک: فعالیتها و سوغاتیها
سفر به روستای کریک، تجربهای فراتر از یک بازدید ساده است؛ تلفیقی از طبیعتگردی، کاوش در تاریخ و غرقشدن در فرهنگ محلی.
طبیعتگردی و کوهنوردی در دامنههای دنا:
آبوهوای فوقالعاده و چشماندازهای طبیعی خیرهکننده، این منطقه را برای پیادهروی در مسیر رودخانههای بشار و پل کلو، بازدید از چشمههای جوشان، و گشتوگذار در جنگلهای بلوط، بنه و بادام به مکانی ایدهآل تبدیل کرده است.
برای کوهنوردان نیز، روستای کریک نقطه آغازین یکی از زیباترین مسیرهای صعود به قله دنا است.
کشف تاریخ و فرهنگ محلی:
- بازدید از آسیابها، گورستان تاریخی و رشته قنات روستا، علاقهمندان به تاریخ را به وجد میآورد.
- حضور در بقاع متبرکه امامزاده عسگر، امامزاده اسحاق، و امامزادگان علی (ع) و شاه نعمتالله، بهویژه در ایام مذهبی، فضایی معنوی را تجربه میکند.
- معاشرت با اهالی خونگرم روستا، تماشای لباسهای سنتی رنگارنگ و شنیدن گویش شیرین لری، فرصتی برای آشنایی عمیقتر با فرهنگ این منطقه است.
- پرسهزدن در کوچهباغها و عکاسی از معماری پلکانی و طبیعت بینظیر، از دیگر لذتهای این سفر است.
سوغاتیهای محلی روستای کریک:
گردشگران میتوانند از روستای کریک، ماسوله کهگیلویه و بویراحمد، انواع محصولات و صنایعدستی بومی را تهیه کنند:
- محصولات خوراکی: کشک، ماست و دوغ محلی، نان کریک، کلگ (نوعی نان محلی)، گردو، مویز، روغن حیوانی، عسل، و انواع گیاهان دارویی و خوراکی خشکشده نظیر ریواس، چویل، کرفس کوهی، قارچ کوهی، بیلهر و کنگر.
- صنایعدستی: گلیم، قالی، جاجیم و تابلوفرشهای دستباف، سبدهای حصیربافی شده و زیورآلات دستساز از مهلو و میخک.
بهترین زمان سفر و اقامت:
بهترین زمان برای بازدید از روستای کریک، فصلهای بهار و تابستان، بهخصوص ماههای اردیبهشت و خرداد است. در این روستا هتل و مسافرخانه وجود ندارد، اما اقامتگاههای بومگردی و منازل مردم محلی، گزینههای خوبی برای اقامتی دلنشین هستند.
مسیر دسترسی به روستای کریک:
برای رسیدن به روستای کریک میتوانید از دو مسیر اصلی اقدام کنید:
- از یاسوج: از طریق جاده یاسوج به اصفهان، وارد جاده فرعی روستای کریک شوید.
- از سیسخت: بلوار سردار شهید مهدی باکری (معروف به جاده کریک) شما را پس از حدود ۱۰ کیلومتر به روستا میرساند.
روستای کریک در استان کهگیلویه و بویراحمد، با تلفیقی بیبدیل از طبیعت کوهستانی، معماری تاریخی و فرهنگ اصیل، مقصدی فراموشنشدنی برای هر گردشگری است که به دنبال تجربهای متفاوت و عمیق در دل ایران زیباست.
مطالب مرتبط
- دریاچه کوه گل دنا: نگین کهگیلویه و بویراحمد
- آبشار یاسوج
- بهترین دیدنی های استان کهگیلویه و بویراحمد
- شهرستان ماهنشان زنجان
